Bolko II Mały - cz. I

Bolko II Mały - kopia krzeszowskiego nagrobka 

(Muzeum Kupiectwa w Świdnicy).

Mały, wielki książę.

Urodził się między 1309 i 1312 rokiem, jako najstarszy syn księcia świdnickiego Bernarda i Kunegundy, córki króla polskiego Władysława Łokietka. W1326 roku nominalnie przejął władzę w księstwie, ale przez pierwsze lata znajdował się jeszcze pod opieką matki i stryjów – Bolka Ziębickiego oraz Henryka Jaworskiego. Od kiedy usamodzielnił się, główną linią jego polityki stało się zachowanie niezależności od Czech. W 1329 roku Bolko odmówił złożenia hołdu Janowi Luksemburskiemu. Aby zabezpieczyć pozycję swego księstwa, nawiązał bliską współpracę z królem węgierskim Karolem Robertem (Andegawenem), Ludwikiem Bawarskim oraz swoim polskim dziadkiem Władysławem Łokietkiem. Nie przyniosło to jednak pokoju, bowiem Luksemburczyk zdecydował się zbrojnie walczyć o podporządkowanie Śląska.
Porozumienie z Zakonem Krzyżackim zakładało wspólne, dwustronne uderzenie na Polskę w 1331 roku. Faktem jest, że król czeski nie dołączył do Krzyżaków pod Kaliszem, ale ugrzązł na Śląsku, najpierw oblegając i zdobywając należącą do Bolka Niemczę, a później udając się pod Głogów. W 1336 roku hołd Czechom złożył Bolko Ziębicki, kupiony dożywociem na Ziemi Kłodzkiej. Co gorsza wuj Bolka, król Polski Kazimierz II Wielki, przymuszony ogólną sytuacją zrezygnował na rzecz Luksemburczyka z praw do Śląska, co mocno skomplikowało sytuację jego bratanka. Obaj jednak nie poddali się, traktując to zrzeczenie wyłącznie jako manewr taktyczny, a nie decyzję strategiczną. W 1338 roku Bolko wszedł w bliski sojusz z Habsburgami – ówczesnymi konkurentami Luksemburczyka. Poślubił wówczas Agnieszkę, córkę Leopolda I i Katarzyny Sabaudzkiej. Wciąż blisko współpracował z Polską i Węgrami. Wymiernym, i bardzo korzystnym dla miast księstwa świdnickiego skutkiem tego sojuszu było zawarcie z Kazimierzem Wielkim umowy handlowej, dającej kupcom Bolka dostęp do Rusi Halickiej. Dzięki dyplomatycznym talentom świdnickiego księcia 1 stycznia 1345 roku zawarty został antyczeski sojusz między Wittelsbachami i Kazimierzem Wielkim. Praktyczny sprawdzian tego przymierza przyszedł bardzo szybko. Kiedy król Polski uwięził wracającego z Malborka syna Karola Jana Luksemburskiego, ten odpowiedział atakiem na ziemie Bolka Świdnickiego, którego obległ w Świdnicy. Kazimierz Wielki i Ludwik Węgierski dotrzymali przymierza, i zbrojnie wkroczyli na Śląsk. Niestety, Wittelsbach zdradził, zawierając separatystyczny pokój. Bolko obronił swoją stolicę, ale stracił Kamienną Górę. Rok później odrobił tę stratę z nawiązką, przyłączając po bezpotomnej śmierci stryja Henryka dzielnicę jaworską, i stając się w ten sposób najpotężniejszym wśród Piastów śląskich. Jeszcze w tym samym roku jego stary wróg, Jan Luksemburski (zupełnie już wówczas ślepy) zginął rycerską śmiercią w angielsko – francuskiej bitwie pod Crecy. W 1347 roku zmarł z kolei wiarołomny sojusznik Ludwik Bawarski. Bolko mimo wszystko poparł synów cesarza w konflikcie o Brandenburgię. Po zmianie na praskim tronie, który po śmierci Jana zajął jego syn Karol, straciła sens dotychczasowa polityka Bolka wobec Królestwa Czeskiego. Karol szybko zrozumiał, że siłą nie wygra z tym małym, wielkim Piastem, nie tylko potężnym ekonomicznie, ale wspartym wiernymi sojusznikami. Postanowił związać Bolka sojuszem politycznym, licząc, że czas kiedyś pozwoli rozegrać wielki problem bolkowego małżeństwa – bezdzietność. Bolko, choć jeszcze w pełni sił, wciąż nie doczekał się dziedzica. W realiach feudalnej Europy stanowiło to wielki problem polityczny.

Rekonstrukcja polichromii na płycie 

z krzeszowskiej tumby Bolka II.

Artykuł na Wikipedii 

Artykuł na "Poczet władców Polski i Rzeczypospolitej" 

Henryk VI Dobry

Płyta z tumby Henryka V - rekonstrukcja polichromii.

Henryk VI Dobry (Wrocławski) (ur. 18 marca 1294, zm. 24 listopada 1335) – książę wrocławski w latach 1311-1335. Henryk VI był drugim pod względem starszeństwa synem, a siódmym dzieckiem księcia legnickiego i wrocławskiego Henryka V Brzuchatego i księżniczki wielkopolskiej Elżbiety. Ostatni Piast w księstwie wrocławskim.
Małoletni w chwili śmierci ojca, znalazł się wraz z rodzeństwem Bolesławem III i Władysławem pod opieką matki (do 1304) i stryja księcia jaworskiego Bolka I Surowego (do 1301). W 1302 po przejściowym sprawowaniu regencji przez biskupa wrocławskiego Henryka z Wierzbna władzę nad księstwem wrocławsko-legnickim przejął osobiście król czeski i polski Wacław II, który sprowadził najstarszego z synów Henryka V na swój dwór do Pragi. Nie wiadomo co się w tym samym czasie działo z Henrykiem VI.
Za pełnoletniego Henryk został uznany w 1310, kiedy ożenił się ze znacznie starszą od siebie Anną, córką władcy Austrii Albrechta I. Rok później na skutek nacisków możnych zjednoczonej dotychczas dzielnicy wrocławsko-legnickiej doszło do jej podziału na trzy części: wrocławską, legnicką i brzeską. Najbardziej ubogi i najmniej ważny był dział brzeski, do którego bracia zobowiązali się dopłacić łącznie 50 000 grzywien. Jako pierwszy prawo wyboru miał najstarszy Bolesław, który pragnąc zdobyć niezależność finansową wybrał niespodziewanie Brzeg, w związku z czym Wrocław przypadł Henrykowi. Przedsiębiorczy Henryk w przeciwieństwie do najmłodszego z braci Władysława (którego Bolesław w związku z tym wydziedziczył), nie miał kłopotów z spłaceniem zobowiązań (pomocni okazali się zwłaszcza bogaci patrycjusze wrocławscy) i utrzymał się na otrzymanej dzielnicy.
W latach 1312-1317 wybuchł konflikt Bolesława III i Henryka z książętami głogowskimi o ziemie, które zostały wydarte niegdyś ich ojcu. Długotrwała wojna, w której po stronie synów Henryka V uczestniczył Władysław Łokietek, zakończyła się przyłączeniem Uraza do dzierżaw Henryka, zaś Wołowa i Lubiąża do dzierżaw Bolesława.
W 1314 Henryk wsparł również w walkach o tron niemiecki krewnego żony króla Fryderyka Pięknego. Wojna z Piastami głogowskimi rozgorzała na powrót w 1321, tym razem jednak Henryk nie był przekonany, co do celowości jej prowadzenia, zawierając na początku 1322 separatystyczny pokój z Głogowczykami, uzyskując w zamian Smogorzów z okręgiem. Zawarte porozumienie zostało wsparte małżeństwem córki Henryka Elżbiety z Konradem oleśnickim.
Walki Bolesława III Rozrzutnego z synami Henryka III głogowskiego przeciągnęły się do roku następnego. Wtedy też Bolesław pragnący odzyskać władzę nad potężnym Wrocławiem zaproponował młodszemu bratu wymianę dzielnicy wrocławskiej na legnicką – Henryk VI tej niekorzystnej transakcji oczywiście nie przyjął.  Henryk VI zagrożony polityką brata zmierzającą do pozbawienia go księstwa (doszło nawet do drobnych starć zbrojnych), po nie udanej próbie podporządkowania się Władysławowi Łokietkowi (który bał się w tym momencie interwencji na Śląsku nie chcąc ryzykować wojny z Luksemburgami), złożył 20 kwietnia 1324 hołd lenny cesarzowi rzymskiemu Ludwikowi Bawarskiemu, uzyskując prawo do dziedziczenia po nim jego córek (a więc nastąpiło wydziedziczenie Bolesława III i jego potomków).
Hołd lenny nie zabezpieczył jednak wystarczająco włości Henryka przed ponawianymi ciągle wyprawami Bolka III. W tym celu książę wrocławski w 1325 wydał swoją drugą córkę Eufemię za Bolesława Niemodlińskiego i zawarł rok później sojusz z zakonem krzyżackim skierowany przeciwko głównemu sojusznikowi brata na Śląsku Władysławowi Łokietkowi.
Ostatecznie Henryk pod naciskiem patrycjatu wrocławskiego zdecydował się na układy z królem czeskim Janem Luksemburczykiem. Do podpisania umowy doszło we Wrocławiu 6 kwietnia 1327. Na mocy tego układu księstwo wrocławskie pozostało niezależne od Luksemburga, ale po śmierci Henryka VI miało przejść na własność korony czeskiej. W zamian za te ustępstwa Henryk otrzymał od króla w dożywocie ziemię kłodzką i wysoką rentę jako uposażenie.
W polityce wewnętrznej Henryk opierał swoje rządy na potężnym patrycjacie Wrocławia, który obdarzał licznymi przywilejami. Wobec kościoła był niezwykle stanowczy, przez co w latach 1319-1321 znalazł się pod klątwą kościelną.
Henryk VI Dobry zmarł 24 listopada 1335 i został pochowany w kaplicy św. Jadwigi w klasztorze klarysek we Wrocławiu. Z małżeństwa z Anną Habsburżanką miał trzy córki – Elżbietę, wydaną za Konrada I oleśnickiego, Eufemię, żonę Bolesława Niemodlińskiego i Małgorzatę, klaryskę z Wrocławia. Synów nie pozostawił.

Strona na Wikipedii 

 Strona na "Poczet władców Polski i Rzeczypospolitej"

Wrocław na starej fotografii - cz. I.

Narożnik Rynku przy kościele Św. Elżbiety 

(2 połowa XIX wieku).

Kamienice Placu Solnego. Na drugim planie wieża 

kościoła Św. Elżbiety (2 połowa XIX wieku).

Pręgierz przed ratuszem (2 połowa XIX wieku).

Kościół Św. Wincentego (obecnie sobór Św. Wincentego 

i Św. Jakuba) w 2 poł. XIX wieku.

Wrocławskie widoki Bernharda Mannfelda.

Klasztor Bernardynów (koniec XIX wieku). 

Rys. B. Mannfeld.

Zaułek za Bramą Oławską (koniec XIX wieku).
Rys. B. Mannfeld.

Zaułek Koci (koniec XIX wieku).

Rys. B. Mannfeld.

Kościół Św. Michała.

Rys. B. Mannfeld.

Bolkowskie panoramy

Bolkowski zamek na początku XX wieku.

Panorama Bolkowa na początku XX wieku. 

Na drugim planie zamek.

Panorama Bolkowa od strony Zamku.

Zdjęcie z początku XX wieku.  

 Panorama Bolkowa (lata 30-te).
Na drugim planie zamek.

Sudeckie widoki Ferdynanda Koski (cz. III).

Mysłakowice w połowie XIX wieku. 

Rys. F. Koska.

Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim w połowie XIX wieku.

Rys. F. Koska.

Góra Witosza k. Staniszowa w połowie XIX wieku.

Rys. F. Koska.

Widok Glinicy w połowie XIX wieku. 

Rys. F. Koska.

Wacław I Legnicki

Wacław I legnicki (ur. pomiędzy 1310 a 1318, zm. 2 czerwca 1364) – książę namysłowski w latach 1338-1342 i legnicki w latach 1342-1345 wraz z bratem Ludwikiem I, w latach 1345-1346 w wyniku podziału księstwa legnickiego w Chojnowie i Złotoryi, w latach 1346-1349 całość księstwa legnickiego, w 1348 lub 1349 strata Lubina, w 1358 uzyskana połowa księstwa brzesko-oławskiego, Namysłów i Byczyna, sprzedana następnie linii świdnickiej, w 1359 w wyniku nowego podziału Legnica i Złotoryja.
Wacław I był najstarszym synem księcia legnicko-brzeskiego Bolesława III Rozrzutnego i Małgorzaty, córki króla czeskiego i polskiego – Wacława II, (na którego cześć otrzymał zresztą imię).O dzieciństwie księcia i wczesnej młodości nie wiemy zgoła nic, gdyż w źródłach Wacław I pojawia się dopiero w 1329 r. przy okazji składania hołdu lennego przez Bolesława III Janowi Luksemburskiemu. Już w 1338 r. Wacław otrzymał od ojca własną tymczasową dzielnicę – okręg namysłowski.
Cztery lata później starzejący się Bolesław III zdecydował się przekazać swoim dwóm dorosłym już synom (Wacławowi i Ludwikowi I) w zamian za Namysłów oraz spłatę licznych długów – księstwo legnickie pozostawiając sobie niewielki dział w Brzegu i Oławie. Bracia początkowo postanowili nie dokonywać podziału i rządzili wspólnie, próbując znaleźć sposób na wyjście z olbrzymich długów. Źródeł dochodów w księstwie nie było wiele, gdyż mało gospodarny ojciec zastawił i sprzedał większość regaliów książęcych i dopiero po wzmożeniu wydobycia złóż złota w podlegnickich Mikołajowicach stan finansów nieznacznie się poprawił.
W 1345 r. książęcy bracia zdecydowali się na podział swoich kompetencji i władzy. Wacław i Ludwik dokonali wtedy losowania, na mocy którego starszemu przypadła wprawdzie rozleglejsza lecz znacznie uboższa część ze Złotoryją, Chojnowem, Chocianowem i zastawionym Lubinem.
Podział próbę czasu wytrzymał tylko rok, gdyż bardzo schorowany Wacław, spodziewając się urodzenia potomka po ośmiu latach małżeństwa z księżniczką cieszyńską Anną, wymógł na bracie układ, w którym zobowiązywał się przekazać po swojej spodziewanej rychłej śmierci całość swojego dziedzictwa Ludwikowi i to bez względu na to, czy urodzi mu się męski potomek czy też nie. W zamian za to Ludwik zrezygnował ze swojej dzielnicy na rzecz Wacława, otrzymując odszkodowanie w wysokości 400 grzywien rocznie wraz z pałacem w Buczynce.
Wkrótce okazało się jednak, że Wacław mimo złego stanu zdrowia wcale nie zamierza umierać. Dodatkowo zaś sytuacja uległa skomplikowaniu po urodzeniu się Wacławowi i Annie kolejno czterech synów. Książę legnicki chcąc zmusić Ludwika do rezygnacji z pretensji do następstwa po sobie zdecydował się na wstrzymanie wypłacania renty pieniężnej, a końcu po śmierci ojca Bolesława III, w 1352 r. nawet do użycia siły.
Wojna domowa toczyła się ze zmiennym szczęściem, z przerwami sześć lat (przerywały ją próby mediacji księcia oleśnickiego – Konrada I, biskupa wrocławskiego – Przecława z Pogorzeli i cesarza Karola IV). Wojna zakończyła się dopiero w lipcu 1359 r. układem, na mocy którego przegrany Wacław musiał wydzielić Ludwikowi dzielnicę ze stolicą w Chojnowie oraz połowę odziedziczonego po macosze Katarzynie Subić księstwa brzesko-oławskiego (drugą połowę wraz z Byczyną i Kluczborkiem Wacław zdążył już sprzedać księciu świdnickiemu Bolkowi II). Dodatkowym ustępstwem Wacława było zapłacenie odszkodowania młodszemu bratu w wysokości 4500 grzywien.
Oprócz konfliktu z bratem Wacław był zaangażowany również w popieranie rządów Luksemburgów na Śląsku i tak w 1348 r. na polecenie cesarza pełnił funkcję mediatora w sporze pomiędzy biskupem wrocławskim Przecławem z Pogorzeli a kapitułą wrocławską o prawo książęce. Jedenaście lat później książę próbował z kolei rozsądzić spór zaistniały o księstwo bytomsko-kozielskie, pomiędzy księciem oleśnickim Konradem I a księciem cieszyńskim Przemysławem I Noszakiem.
Wreszcie w lutym 1350 Wacław obecny był w orszaku Karola IV uczestniczącym w ślubie landgrafa Turyngii (i zarazem margrabiego Miśni) – Fryderyka II w Budziszynie na Łużycach.
Przez cały okres rządów głównym problemem Wacława I był pusty skarb księstwa. Nie chodziło tutaj jednak tylko o niegospodarność najstarszego syna Bolesława III Rozrzutnego, ale i o ogromne długi odziedziczone po ojcu. Nic więc dziwnego, że większość obszaru księstwa znalazła się wkrótce w dzierżawie i zastawie sąsiednich książąt i biskupów, a nawet zwykłych rycerzy i mieszczan.
Mimo fatalnej sytuacji finansowej Wacław zdecydował się na fundację klasztoru benedyktynek i kolegiaty pw. Bożego Grobu w Legnicy. W celu zaś podniesienia własnego prestiżu przez kilka lat wybijał złote monety tzw. "wacławki".
Wacław I legnicki zmarł 2 czerwca 1364 i został pochowany w ufundowanym przez siebie kościele Bożego Grobu w Legnicy. Pomimo ciążącej na Wacławie kary ekskomuniki za niespłacone długi, obyło się bez większych komplikacji. Dopiero w 1365 r. synowi Wacława udało się karę uchylić. Pięknej roboty nagrobek księcia przetrwał do dnia dzisiejszego (obecnie znajduje się w katedrze legnickiej). Wacław z małżeństwa z Anną cieszyńską doczekał się pięciorga dzieci – czterech synów (byli to: Rupert I, Wacław II, Bolesław IV i Henryk VIII) i córki Jadwigi, wydanej za księcia żagańskiego Henryka VI.

Strona na Wikipedii 

Strona na "Poczet władców Polski i Rzeczypospolitej"